BE/942855/233 Archief Louis Delvaux (1895 - 1976) met inbegrip van het Archief Katholiek Verbond van België, 1921-1946 (Archief)

Hiërarchische presentatie
-- LIAS KADOC KU Leuven Persoonsarchieven D Archief Denise Delvaux (1977-1981) Archief Louis Delvaux (1895 - 1976) met inbegrip van het Archief Katholiek Verbond van België (1921-1946) 1. Katholiek Verbond van België / Union Catholique BeIge, 1921-1932 Archief Jan Delbroek (1947-2005)

Information on identification

Ref. code:

BE/942855/233

Title:

Archief Louis Delvaux (1895 - 1976) met inbegrip van het Archief Katholiek Verbond van België

Archival type:

archief

Creation date(s), details:

1921-1946

Level:

Archief

Information on extent
Extent:	microfilm

Information on context
Name of the creator / provenance:	Louis Delvaux (1895-1976)
Authority link:	Louis Delvaux (1895-1976)

Information on content and structure

Content:

Het leven van oud-minister Louis Delvaux (1895 - 1976) wordt gekenmerkt door een veelzijdige activiteit. Tot aan zijn benoeming als rechter in het Europees Hof van Justitie (1952), toen zijn werkzaamheid zich tot de juridische sfeer ging beperken, maakte hij zich vooral verdienstelijk als landbouwspecialist en was hij op verschillende vlakken bedrijvig in de katholieke partij.
Louis Delvaux, geboren te Orp-Ie-Grand in de streek van Nijvel op 21 oktober 1895, studeerde rechten te Leuven van 1919 tot 1922. Al in die jaren geraakte hij betrokken bij de werking van de Boerenbond in Waals Brabant en trad hij op als spreker in de landbouwgilden van zijn geboortestreek. Aan de universiteit behoorde hij trouwens samen met J. Basyn (1901-1982) e.a. tot die uitgesproken sociaal geëngageerde jongeren van de Jeunesse Sociale Catholique .
Hij genoot het volle vertrouwen van J. Helleputte, de voorzitter van de Boerenbond , die hem in augustus 1921 aanstelde tot afgevaardigde van deze organisatie bij het Katholiek Verbond van België, dat toen in wording was. Dit was een alliantie tussen het Algemeen Christelijk Werkers¬verbond, de Boerenbond, de Landsbond van de Christelijke Middenstand en het Verbond der Katholieke Verenigingen en Kringen, bestuurd door een paritair samengestelde Hoofdraad van 24 leden en bedoeld als centrale raad van de katholieke partij. Als lid van de landbouwers¬afvaardiging maakte Delvaux de stichtingsvergaderingen van 29 augustus, 7 en 14 september 1921 mee. Toen Helleputte tot eerste voorzitter werd aangesteld, werd zijn beschermeling Delvaux, nog steeds student, in oktober 1921 tot secretaris gekozen . Hij zou deze functie blijven waarnemen tot aan de ontbinding van de.Katholieke Unie in 1936. Het is voor een deel aan zijn werkkracht te danken dat het Katholiek Verbond, dat van meet af door politieke tegen¬stellingen werd verlamd, toch nog een zekere activiteit kon ontplooien. Met name de congressen van 1922, 1923 en 1924 werden in belangrijke mate door Delvaux georganiseerd.
In 1922 promoveerde L. Delvaux tot doctor in de rechten. Hij werd juridisch adviseur bij de Boerenbond en vestigde zich in 1925 als advocaat in Jodoigne.
Zijn activiteit in het kader van de Boerenbond en zijn functie als secretaris van het Katholiek Verbond gaven hem meteen een stem in het sociale en politieke leven van Waals Brabant. Zo had hij een aanzienlijk aandeel in de oprichting van de Fédération des Gildes agricoles de l'Arrondissement de Nivelles in maart 1924, het enige Waalse landbouwersverbond dat bij de Leuvense Boerenbond was aangesloten. In datzelfde jaar werd hij lid van de pas opgerichte provinciale landbouwkamer van Brabant.
Een poging van de christelijke arbeiders en landbouwers van het arrondissement Nijvel om bij de parlementsverkiezingen van 5 april 1925 de standenvertegenwoordiging in te voeren op de katholieke lijst, strandde toen op het verzet van de conservatieve Fédération des Associations Catholiques et Démocratiques. Maar ingevolge een scheidsrechterlijke uitspraak van het Katholieke Verbond van België werden er nadien onderhandelingen aangeknoopt voor de oprichting van een arrondissementele Union Catholique. Als politiek adviseur van de Fédération des Gildes Agricoles speelde L. Delvaux een belangrijke rol in deze besprekingen, die zeer moeizaam verliepen en pas in het zicht van de nieuwe parlementsverkiezingen van 26 mei 1929 tot een goed einde werden gebracht . Bij deze gelegenheid werd Delvaux de landbouwers voorgedragen op de katholieke lijst, maar hij als derde kandidaat niet verkozen.
Intussen maakte Delvaux zich verdienstelijk als publicist in verschillende landbouw bladen; hij leidde Le Paysan, de franstalige uitgave van de Boerenbond, en was medewerker aan La Belgique Agricole, het orgaan van de Waalse katholieke landbouwverbonden. In 1930 werkte hij met E. Van Dievoet mee aan de derde uitgave van diens werk over de pachtwetgeving . Vanaf 1931 verzorgde hij in het Brussels katholiek dagblad Le XXe Siècle een landbouwrubriek.
In december 1929 ontstond uit een fusie van de provinciale landbouwverbonden van Wallonië de Alliance Agricole BeIge, die voor haar financieel-economische inrichtingen (verzekeringen, samenaankoop enz.) nauw samenwerkte met de Boerenbond van Leuven. Ook hierin speelde L. Delvaux een animerende rol . Zijn vriend M. Piette, later voorzitter van de A.A.B., was de eerste directeur.
In 1932 werd het Katholiek Verbond zelf hervormd. Voortaan Katholieke Unie genoemd, groepeerde ze in haar schoot niet alleen meer de nationale organisaties (Boerenbond, A.C.W. enz.), maar ook de arrondissementele groeperingen (b.v. de Union Catholique van Nijvel); bovendien kreeg het bestuur meer middelen om zijn functie te vervullen. Op de eerste zitting van het Hoofdbestuur, op 24 mei 1933, werd L. Delvaux opnieuw tot secretaris gekozen, maar nu met A.E. De Schryver als Vlaamse collega . Delvaux had zelf deze verdubbeling voor¬ge-steld.
De nieuwe Katholieke Unie, die een grotere werkzaamheid aan de dag legde dan haar voor-ganger, werd tijdens haar korte bestaan geconfronteerd met een diepe malaise. In verband met de vele politiek-financiële schandalen die in die jaren aan het licht kwamen, probeerde ze een gedragscode uit te werken voor de parlementariërs. De redactie van dit stuk was het werk van L. Delvaux en A.E. De Schryver . In een poging om een ideologische vernieuwing op gang te brengen, werd onder het voorzitterschap van de zeer dynamische H. pierlot een beginsel¬verklaring en een programma van hervormingen opgesteld. Ook aan de uitwerking van dit document verleende Delvaux zijn medewerking.
Bij de verkiezingen van 24 mei 1936 werd L. Delvaux lijsttrekker voor de katholieken te Nijvel, na het verdwijnen van Pierre de Burlet n.a.v. een politiek-financieel schandaal. Hij werd verkozen en zou tot 1946 in de Kamer zetelen. De katholieke partij leed in haar geheel een ferme nederlaag. Van alle kanten werd geroepen om een grondige hervorming ervan.
In juni 1936 werd door de Katholieke Unie een studiecommissie geïnstalleerd, waarvan L. Delvaux als secretaris deel uitmaakte, om die hervorming voor te bereiden. Maar zonder het einde van de werkzaamheden ervan af te wachten, werd op aandringen van minister E. Rubbens op 11 oktober 1936 de Katholieke Unie ontbonden en werd een voorlopig direc-torium gevormd van een later uit te werken partij-organisatie die de naam kreeg van Blok der Katholieken van België met een Vlaamse (Katholieke Vlaamse Volkspartij) en een Waalse (Parti Catholique Social) vleugel. Delvaux fungeerde nog als secretaris van het voorlopig directorium van de P.C.S., maar werd nadien gewoon lid van het partijbestuur. Einde 1936, begin 1937 werkte hij mee aan de vorming van een arrondissementele afdeling van de nieuwe partij-organisatie te Nijvel.
Intussen was Delvaux nauw betrokken geweest bij het VIe Katholiek Congres van Mechelen (september 1936), als lid van het uitvoerend comité en als secretaris van de sectie "Openbaar Leven". In de sectie "Sociale, economische en beroepsorganisatie" bracht hij bovendien een rapport voor over de beroepsorganisatie bij de landbouwers .
De politieke loopbaan van Louis Delvaux nam na de tweede wereldoorlog onverwacht een einde. Hoewel hij onder de bezetting betrokken was bij de voorbereidingen van het na-oorlogse politieke leven en minister van Landbouw werd in de eerste regering - Van Acker (12 februari 1945 - 16 juni 1945) , stelde hij zich geen kandidaat meer bij de parlementsverkiezingen van 17 februari 1946. Enkele maanden tevoren was het Blok der Katholieken officieel vervangen door de Christelijke Volkspartij. Niet zonder spijt verliet hij de politiek, een beslissing waarbij zowel persoonlijke als politieke motieven een rol speelden. Bij die laatste behoorden o.a. de ontgoocheling over de houding van de nieuwe C.V.P. tegenover de koningskwestie en zijn sympathie voor de eveneens nieuwe formatie Union Démocratique BeIge, waarin verschillende van zijn vrienden werkzaam waren.
Samen met F. Brusselmans (1893-1967) en A. De Vleeschauwer (1897-1971) heeft Delvaux aldus behoord tot een eerste generatie van Boerenbonders, die in het stelsel van standenver-tegen¬woordiging een belangrijke rol hebben gespeeld in de katholieke partij.
Zijn voornaamste bedrijvigheid lag sindsdien op Europees vlak, in de magistratuur. Op 4 december 1952 werd hij rechter benoemd bij het Hof van Justitie van de E.G.K.S., later van de Europese Gemeenschappen, te Luxemburg, een ambt dat hij tot 8 oktober 1968 bekleedde .
Louis Delvaux overleed te Jodoigne op 24 augustus 1976.
De papieren van oud-minister L. Delvaux berusten op dit ogenblik bij zijn oudste dochter, juffrouw Renée Delvaux te Jodoigne, waar wij ze in juli 1978 in vrij goede staat aantroffen. In het najaar van 1983 vonden we er nog enkele aanvullende dossiers terug.
Van deze uitgebreide verzameling, die getuigt van Delvaux' veelzijdige activiteit, worden in de onderstaande inventaris alleen die dossiers geordend en beschreven die betrekking hebben op zijn bedrijvigheid in de katholieke partij in de volgende orde: Katholiek Verbond (1921-1932), Katholieke Unie (1933-1936), Blok der Katholieken van België (1936-1940), katholieke partij te Nijvel (1921-1940) VIe Katholiek Congres van Mechelen (1936) en tenslotte enkele dossiers m.b.t. zijn activiteiten in de jaren 1944-1946 . De nummers voorafgegaan door * werden op microfilm gebracht en zijn te raadplegen op het KADOC mits het vervullen van de nodige toelatingsformaliteiten.
Ondanks de lacunes vormen deze papieren een unieke collectie voor de geschiedenis van de katholieke partij vooral in de periode 1921-1936. Deze verzameling bevat immers het archief zelf van het Katholiek Verbond (1921-1932) en een belangrijke documentatie over de Katholieke Unie (1933-1936).
Het Katholiek Verbond en zijn archief
Na de eerste wereldoorlog slaagden de katholieke arbeiders-, boeren- en middenstandsorgani-saties erin hun politieke autonomie af te dwingen van de traditionele kiesverenigingen aange-sloten bij het Verbond der Katholieke Verenigingen en Kringen. Bij de verkiezingen van 16 november 1919, maar vooral bij die van 20 november 1921 brak het federale principe door dat sedertdien gekend is onder de naam "standenvertegenwoordiging". Dit was het eindpunt van een lange evolutie, die gestart was omstreeks 1890 met het ontstaan van de christen-democratie in België.
Om de band 'tussen al deze groeperingen te verzekeren werd op 29 augustus 1921 het Katholiek Verbond opgericht, een alliantie tussen het Verbond der Katholieke Verenigingen en Kringen, het Algemeen Christelijk Werkersverbond, de Belgische Boerenbond en de Waalse landbouwverbonden en de Landsbond van de Christelijke Middenstand. Dit Katholiek Verbond, dat in feite alleen bestond uit een comité van afgevaardigden (de Hoofdraad) beschikte echter niet over de middelen om zijn taak van centrale en leidende instantie waar te maken. Het zwaartepunt van de katholieke politieke actie bleef liggen bij de samenstellende groeperingen.
Nadat het Katholiek Verbond er in de jaren 1922, 1923 en 1924 in geslaagd was enige werk-zaamheid te ontplooien (o.a. organiseerde het een soort congres), kreeg het een gevoelige slag door de politieke conflicten van de jaren 1925-1926. De katholiek-socialistische regering geleid door de christen-democraat P. Poullet veroorzaakte grote verdeeldheid in de katholieke rangen en de weerslag daarvan ondervond het Katholiek Verbond. Een gewetensonderzoek in de schoot van de Hoofdraad in 1926 leidde echter niet tot enige verbetering. Het Katholiek Verbond kwijnde dan ook weg in de volgende jaren, met een kleine opflakkering onder het voor¬zitterschap van E. Rubbens (1928-1929).
Het conflict over de sociale werken, dat in 1930 uitbrak tussen de conservatieve katholieken en het A.C.W. en in maart 1931 voor het Katholiek Verbond werd gebracht, leidde tenslotte tot een grondige hervorming ervan, die op 25 oktober 1932 door de Hoofdraad werd bekrachtigd. Het hervormde organisme, dat nu Katholieke Unie werd genoemd, groepeerde voortaan niet alleen de nationale organisaties, maar ook de arrondissementele groeperingen, terwijl de bestuurs¬organen meer bevoegdheden werden toegewezen. De Commissie voor de Uitbreiding van de Hoofdraad die de hervorming had voorbereid, zetelde vanaf 1 februari 1933 als voorlopig comité van de Katholieke Unie, die haar werking definitief aanvatte op 24 mei 1933 .
Het archief van het Katholiek Verbond (1921-1932) is tot ons gekomen via de papieren van oud-minister L. Delvaux, de gewezen secretaris van dit organisme. Het Katholiek Verbond beschikte namelijk niet over een permanent secretariaat, waar het archief kon bewaard worden. Het correspondentieadres was dat van Delvaux op zijn kantoor in de Boerenbond (Minder¬broederstraat te Leuven); de vergaderingen werden meestal gehouden in het lokaal Patria in de Broekstraat te Brussel.
In januari 1934 werd door de hervormde Katholieke Uniè (1933-1936) wel een permanent secretariaat geopend in het voornoemde lokaal te Brussel, waar ook enkele bedienden werkten. De papieren van L. Delvaux bevatten vanaf dat ogenblik alleen nog zijn persoonlijke docu¬men¬tatie, die overigens zeer interessant blijft.
Het archief van het Katholiek Verbond is naar ons oordeel vrij volledig voor wat betreft de verslagen van de Hoofdraad, de arbitrages, de congressen van 1922, 1923, 1924, de com-missies van 1931 en 1932. Minder volledig lijkt ons de briefwisseling, waarvan men allicht de resterende stukken zal vinden in de papieren van de respectieve voorzitters . In het algemeen lijken de lacunes het grootst voor het voorzitterschap van E. Van Dievoet en A. Van de Vyvere (1926-1928), maar het is niet altijd duidelijk of dit echte leemtes zijn dan wel gebrek aan archief wegens geringe activiteit.
Bij de klassering hebben wij het archief van het Katholiek Verbond niet als apart fonds beschouwd, maar als een integrerend bestanddeel van de papieren van L. Delvaux. Het was inderdaad niet altijd mogelijk een onderscheid te maken tussen stukken van Delvaux als secretaris en zijn persoonlijke stukken als afgevaardigde van de Boerenbond.

Conditions of access and use
Access regulations:	Het archief is raadpleegbaar na toestemming. Voor toelating tot raadpleging van dit archief, vul een verzoekformulier in. Noteer duidelijk de concrete nummers van de dossiers/dozen uit de plaatsingslijst/inventaris die je wenst te raadplegen.
Abbreviations:	ABB: Assurantie Belgische Boerenbond ACW: Algemeen Christelijk Werkersverbond CCP: Christelijke Volkspartij KVV: Katholieke Vlaamse Volkspartij PCS: Parti Catholique Social PSC: Parti Social Chrétien
Finding aid file:	Inventaris van het archief Louis Delvaux (1895 - 1976) met inbegrip van het Archief Katholiek Verbond van België